Już od pierwszych dni wybuchu wojny, organizacje harcerskie przystąpiły do działania na rzecz pomocy ofiarom agresji rosyjskiej na Ukrainę. Aby służba przebiegała w sposób uporządkowany oraz celowy, powołano sztaby do zarządzania działaniami w całej Polsce.
Obecnie w ramach: Związku Harcerstwa Polskiego, Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, Skautów Europy-Stowarzyszenia Harcerstwa Katolickiego „Zawisza” Federacji Skautingu Europejskiego, Stowarzyszenia Harcerskiego, Royal Rangers Polska, Niezależnego Kręgu Instruktorów Harcerskich „Leśna Szkółka” i Stowarzyszenia Skautów Króla służbę w tym obszarze pełni ponad 24 000 harcerek i harcerzy instruktorek i instruktorów w wieku 16+.
Współpraca z samorządami
Wszystkie organizacje działają w ścisłej współpracy z wojewodami, administracją rządową oraz instytucjami pomocowymi. Jednostki nawiązują współpracę z miejskimi i gminnymi sztabami kryzysowymi oraz innymi organizacjami gotowym do realizacji wspólnych działań pomocowych. W całej Polsce harcerki i harcerze pełnią dyżury na dworcach, punktach recepcyjnych, medycznych, punktach wytchnieniowych dla matek z małymi dziećmi oraz w miejscach noclegowych.
Służba na granicy
Harcerki i harcerze realizują działania pomocowe przy samej granicy. W zależności od potrzeb zajmują się m.in. rozdawaniem żywności, zarządzaniem darami przywiezionymi przez ludzi, koordynowaniem transportów czy udzielaniem kwalifikowanej pierwszej pomocy. W ogrzewanych namiotach wytchnieniowych schronienie mogą znaleźć matki z dziećmi, osoby starsze i osoby niepełnosprawne, a także wszyscy ci, którzy potrzebują jakiejkolwiek interwencji medycznej. Prowadzą punkty informacyjne w języku polskim i ukraińskim, miejsca ładowania telefonów komórkowych, wydają ciepłą herbatę i posiłki. Oprócz tego pomagają transportować osoby niepełnosprawne, przez noc rozdają koce, czapki i rękawiczki osobom czekającym w kolejce na transport, kierują ruchem i dbają o komfort psychiczny przyjezdnych. Także przy granicy, wspomagamy skautów z Ukrainy (Płast), przy sortowaniu i pakowaniu leków, produktów spożywczych i chemii, które potem transportowane są na Ukrainę.
Zbiórki rzeczowe i finansowe
W całej Polsce organizacje harcerskiej prowadzą zbiórki darów oraz środków finansowych na rzecz Ukrainy. Angażują się także w prowadzenie magazynów z darami, ich segregację i pakowanie. Dorośli instruktorzy uczestniczą w konwojach humanitarnych na terenie Ukrainy.
Wsparcie psychologiczne
Uruchomione zostały infolinie na rzecz koordynacji udzielanej pomocy, jak również wsparcia wolontariuszy.
Działalność edukacyjna
Mając na uwadze konieczność niwelowania stresu związanego z barierą językową, harcerki i harcerze organizują szkolenia z języka ukraińskiego. Prowadzą także zajęcia wychowawcze dla dzieci z Ukrainy tak, aby choć na chwile oderwać dzieci od rzeczywistości.
Współpraca z organizacjami skautowymi na świecie
Dzięki współpracy z organizacjami skautowymi w Europie, organizacje pomagają w alokacji uchodźców do innych krajów. Np. Niemiec. Jedną z podstaw harcerstwa oraz międzynarodowego skautingu jest braterstwo i siostrzeństwo. W ramach akcji Scouts for Scouts powstał serwis mający na celu lokowanie skautów z Ukrainy uciekających przed wojną do Polski. W systemie harcerki i harcerze dodają oferty przyjęcia skauta pod swój lub pod zaprzyjaźniony dach.
Infolinie
Organizacje założyły infolinie, których celem jest wsparcie poszukujących pomocy. Numery telefonów są dostępne zarówno dla pełniących służbę harcerek i harcerzy, jak również dla działających w ramach ich struktur wolontariuszy.
Praca wychowawcza
Należy podkreślić, że organizacji harcerskie i skautowe prowadzą nieprzerwanie pracę wychowawczą w swoich organizacjach. Włączają również harcerzy i harcerki w służbę na rzecz Ukrainy, np. przy zbiórce czy sortowaniu darów. Tuż po wybuchu wojny organizacje harcerskie i skautowe wdrożyły działania mające na celu przygotowanie drużynowych do trudnych rozmów z harcerkami i harcerzami na temat wojny.
Działania długofalowe
Organizacje harcerskie i skautowe są świadome, że obecna sytuacja będzie wymagała długofalowego zaangażowania na rzecz Ukrainy. Organizacje zdają sobie sprawę z perspektywy trwania konfliktu, dlatego działania zostały podzielone na obszary „dziś, jutro, pojutrze”. Już dziś czynią starania na rzecz przygotowania do następnej fazy/etapu działań. Celem jest między innymi wsparcie wychowania dzieci i młodzieży z Ukrainy, tak aby pomóc pokonać traumę i nawiązać relacje z rówieśnikami.